Tử Cống và Khổng Tử

Tử Cống thưa với Khổng tử :

- Đệ tử theo thầy học đạo, đọc kinh sách đã lâu. Nay đạo lý thì mù mờ, kinh sách thì khó hiểu. Đệ tử xin được ngừng học đạo, không đọc sách, nghỉ ngơi bằng cách thờ vua, có được không ?

Khổng tử nói :

- Thờ vua khó như "vuốt vẩy rồng, vuốt xuôi thì sống, vuốt ngược thì chết", lo lắng không thôi, làm sao mà nghỉ ngơi ?

Tử Cống thưa :

-Vậy đệ tử xin được nghỉ ngơi bằng cách thờ cha mẹ được chăng?

Khổng tử nói :

- Thực hành đạo hiếu là việc khó khăn, sớm thăm, tối viếng, chăm sóc cha mẹ, làm sao mà nghỉ ngơi được ?

Tử Cống thưa :

- Vậy xin nghỉ ngơi bằng cách ở nhà vui chơi với vợ con.

Khổng tử nói :

- Làm sao cho vợ vừa lòng, cho con vừa ý là việc rất khó? Lo đến nát cả óc cũng không chu toàn; đôi lúc, tức hộc cả máu; lấy gì mà nghỉ ngơi ?

- Dzậy, con nghỉ để đi chơi với bè bạn !

Khổng tử nói :

- Đời nay, "bạn" ít "bè" nhiều. Chưa kể, tụ tập bù khú, thay nhau "chém gió", đau cả cái đầu, "rức" cả cái óc. Làm sao mà nghỉ ngơi ?

Tử Cống nói :

- Hay là đệ tử nghỉ ngơi, bằng cách đi làm ruộng?

Khổng tử nói :

- Công việc nhà nông vất vả, hai sương, một nắng, chân lấm tay bùn, cày cấy, gặt hái, thuế má mù mịt... làm sao mà nghỉ ngơi ?

Tử Cống hỏi:

- Thế lúc nào đệ tử mới được nghỉ ngơi ?

Khổng tử nói :

- Khi nào thấy người ta đào huyệt, có người thả đất, thả hoa xuống huyệt, chào vĩnh biệt, mồ được đắp lên, trò nằm yên trong hòm, ấy là lúc nghỉ ngơi.

Tử Cống nói :

- Nghe thầy giảng về cái chết thật là hay !

Khổng tử nói :

- Bởi hay như dzậy, nên những người chết đi rồi, có ai muốn trở dzề đâu ?

Tử Cống nói :

- Con xin lạy cái sự mồm mép của thầy ! Rước thầy "nghỉ ngơi".

Đông A Sáng