Học chữ nhẫn - Sống kỷ luật - Làm theo đạo lí - Yêu thương gia đình - Nuôi hoài bão - Luôn khiêm tốn - Ứng xử thông minh - Xây dựng mối quan hệ : Là những bài học từ nhân vật Tư Mã Ý thông qua 2 phần của bộ phim dã sử Quân sư liên minh.

Bộ phim kể về cuộc đời truyền kỳ của Tư Mã Ý - Nhân vật kiệt xuất về quân sự, chính trị thời kỳ hậu Tam quốc. Chính vì vậy bộ phim thuộc thể loại kén người xem mặc dù trong phim có những cảnh hài hước và tình cảm cực kì đáng yêu mang hơi hướng ngôn tình nhưng không phải ngôn tình theo kiểu vì em anh có thể bỏ cả giang sơn. Nếu bạn đã từng đọc truyện hay xem phim Tam Quốc diễn nghĩa có thể bạn sẽ thấy đôi chút hụt hẫng hay thậm chí không hài lòng với nhiều trường đoạn trong nội dung của phim. Trong bài viết này tôi không bàn về lịch sử mà chỉ nói về Tư Mã Ý - Một trong những nhân vật yêu thích của cá nhân và những bài học rút ra từ ông ấy thông qua nội dung của bộ phim.

Học chữ nhẫn

Tâm đại nhẫn - Đây có lẽ là bài học lớn nhất xuyên suốt bộ phim, chính chữ nhẫn đã làm lên một Tư Mã Ý vĩ đại, chả thế mà các cụ xưa đã nói: "Một điều nhịn là chín điều lành". Hình ảnh độc đáo nhất trong phim đó là Tư Mã Ý luôn mang theo bên mình một con rùa. Nói đến rùa thì hình như ai cũng nghĩ đến hình ảnh rùa rụt đầu mà ít ai nghĩ đến cái mai rùa cứng chắc, đây mới thực sự là ngôi nhà an toàn giúp nó sinh tồn suốt từ thời kì cổ đại đến tận ngày nay. Cũng chính cái mai rùa đã cứu mạng Tư Mã Ý trong hang Thượng Phương. Không chỉ có thế cái mai rùa còn nhiều ẩn ý khác, Tư Mã Ý có trí tuệ hơn người nhưng luôn biết thu mình ẩn nhẫn. Suốt chiều dài bộ phim là những diễn biến nguy hiểm dồn dập nối tiếp nhau với những sự kiện không thể lường trước được giống như chính cuộc đời đầy biến cố của Tư Mã Ý. Với từng biến cố cụ thể ông luôn giữ thái độ vô cùng bình tĩnh và tỉnh táo, không bao giờ để lộ tâm tư, liên tục quan sát, cẩn trọng lời nói và tính toán kỹ từng đường đi nước bước như chơi một ván cờ dài nhưng lại không tranh thắng thua chỉ tranh đúng sai. Tính cách này được thể hiện một cách bền bỉ và vô cùng cứng rắn khó lay chuyển như chính cái mai rùa vậy.

Một nhân vật tài giỏi chẳng thua kém gì Tư Mã Ý chính là Dương Tu, hai người đã từng coi nhau như tri kỷ nhưng Dương Tu lại chết trên đoạn đầu đài. Chính Dương Tu cũng phải thừa nhận khi nói với Tư Mã Ý trước khi chết: "Ta với ngươi khác nhau ở chỗ ngươi có thể nhẫn còn ta thì không". Chung Hội cũng đã từng nói với cha về Dương Tu khi mới chỉ là cậu học trò với đại ý: "Dương Tu thông minh có trí tuệ hơn người nhưng muốn thể hiện lấn át cả chủ thì trước sau gì cũng gặp họa". Vì biết lùi, biết nhẫn mà Tư Mã Ý hết lần này đến lần khác thoát khỏi cái chết khi Tào gia có ý định trừ khử mình. Chính chữ nhẫn và thái độ tôn kính bề trên, luôn sẵn sàng phục tùng mà từ Tào Tháo, Tào Phi rồi đến Tào Duệ không có cách gì để giết Tư Mã Ý.

Nói về chữ nhẫn thì Hàn Tín khi xưa cũng từng chịu nhục, chui háng tên đồ tể bán thịt lợn ngay giữa chợ mà sau này mới làm nên việc lớn. Đáng tiếc Hàn Tín lại chết vì chữ tham.

Trên chiến trường, Tư Mã Ý thắng Gia Cát Lượng không phải vì ông tài giỏi hơn mà bằng chính sự hiểu biết cùng với chữ nhẫn. Những việc mà người khác coi là sự lăng mạ, sỉ nhục không thể làm thì Tư Mã Ý lại có thể vui vẻ làm. Tận cùng của chữ nhẫn trên chiến trường chính là trường đoạn Tư Mã Ý nhất quyết không ra đánh nhau với Gia Cát Lượng. Tư Mã Ý không hèn nhát mà ông hiểu mình, hiểu Gia Cát Lượng và điều quan trọng nhất là ông nghĩ cho đại cục. Phải biết nhẫn nhịn mới làm được đại sự. Ông nói với con trai trưởng Tư Mã Sư: "Không nhịn được cũng phải nhịn".

Và cuối cùng là sự ẩn nhẫn mười năm nằm giả bệnh để chờ thời cơ làm việc lớn thì không phải là điều mà ai cũng có thể làm được. 

Sống kỷ luật

Kỷ luật là sức mạnh của quân đội, hơn ai hết Tư Mã Ý hiểu rất rõ điều này nên kỷ luật luôn được Tư Mã Ý đề cao trong suốt cả cuộc đời. Nhiều quyết định của Tư Mã Ý đưa ra nếu thoáng nhìn thì có vẻ rất vô lí nhưng các bạn hãy để ý đến kết quả mà xem, nó luôn chính xác tuyệt đối theo đúng như tính toán của ông. Nó giống như một cao thủ chơi cờ, hình như ông đã biết và thuộc tất cả những đường đi nước bước trên bàn cờ nên chắc chắn ông biết mỗi hành động của đối phương sẽ đem lại kết quả như thế nào. Việc này chúng ta sẽ thấy rõ hơn trong cách ứng xử của Tư Mã Ý khi Quách Hoài và con trai thứ của mình là Tư Mã Chiêu vi phạm quân lệnh. Nếu chiếu theo quân lệnh thì cả Quách Hoài và Tư Mã Chiêu đều phải chết nhưng hổ dữ không ăn thịt con nên cách thi hành kỷ luật của Tư Mã Ý vẫn nghiêm quân pháp và bảo toàn được tính mạng của Quách Hoài và con trai đồng thời an lòng các chư tướng cùng quân lính.

Chính cái kỷ luật nhất quyết không tham chiến cho dù bị sỉ nhục, bêu riếu đã giúp ông nhiều lần chiến thắng Gia Cát Lượng vì ông biết đánh trận với Gia Cát Lượng nhất định sẽ thua, còn không đánh thì sớm muộn gì quân Thục cũng hết lương tất sẽ phải rút lui, như vậy vừa đạt được mục tiêu là giữ yên bờ cõi mà vẫn giữ được tính mạng cho tướng sĩ. Cả sáu lần ra Kỳ Sơn Gia Cát Lượng đều không thể thành công chính vì tính kỷ luật có ý nghĩa chiến lược này của ông.

Còn với bản thân, ông luôn biết cách răn mình, không sa đà vào những vui thú hưởng lạc, sống giản dị với những bữa cơm đạm bạc, thậm chí mỗi khi rảnh rỗi ông còn tự mình vào bếp. 

Trong suốt cả bộ phim ta luôn thấy Tư Mã Ý chăm chỉ rèn luyện thân thể, tập những bài tập mà Thần y Hoa Đà chỉ cho ông khi còn trẻ, thậm chí ngay cả trước khi chết ta vẫn thấy ông tập. 

Không những ông sống kỷ luật với bản thân ông cũng khuyên Tào Phi bỏ thú vui săn bắn để lo việc lớn. Nghe thì to tát vậy nhưng đó chính là kỷ luật, phải ép mình vào khuôn khổ để tu thân. Vì đơn giản với ông nếu không thể tu thân thì làm sao có thể tề gia, trị quốc, bình thiên hạ?

Làm theo đạo lí

Cuộc đời ông có thể ví như một ván cờ dài mà ông chính là người chơi cờ đặc biệt, không đi sai một nước cờ nào, luôn cẩn trọng từng nước đi nhưng lại không tranh thắng thua mà chỉ tranh đúng sai. Vì muốn thắng bằng được Dương Tu, Tào Thực đã giết người lính canh để đạt mục đích. Tư Mã Ý thì khác, ông nhất quyết ngăn Tào Phi giết lính canh, ông nói: "Chúng ta không tranh thắng thua, chỉ tranh đúng sai". Tư Mã Ý đã giúp Tào Phi hiểu ra rằng để làm chuyện lớn thì đừng quan trọng chuyện tranh đấu hơn thua trước mắt mà điều quan trọng là có làm được theo đạo lí hay không? Hôm đó Tào Thực đã thắng nhưng Tào Phi mới là người kế nghiệp Tào Tháo vì Tào Phi tuy thua nhưng lại được lòng tất cả quần thần. 

Dương Tu cũng thông minh không kém gì Tư Mã Ý, nhưng do tham danh, hám lợi, làm việc bất chấp đạo lí mà sau này mới có họa diệt thân.

Cả cuộc đời Tư Mã Ý trải qua đến 4 triều đại nhà Tào, mỗi vị vua tính nết dù khác nhau nhưng những tham chính của ông đều được ghi nhận, ấy là vì chúng đều xuất phát từ đạo lí.

Yêu thương gia đình

Đây có lẽ là một phần đẹp đẽ nhất của cuộc đời ông. Những cảnh trong phim về những trường đoạn này đã góp phần không nhỏ vào thành công chung của bộ phim. Cuộc đời ông gắn liền với 2 người phụ nữ tuyệt vời là Trương Xuân Hoa và Bá Linh Quân. Hai người phụ nữ đó đã cùng ông vượt qua mọi biến cố, chia sẻ cùng ông mọi vui buồn. Ông luôn biết cách để trái tim của cả hai người vợ được bình yên và họ cũng sẵn sàng chết vì ông. Được sống bên cạnh một người như Tư Mã Ý chắc hẳn là cô gái nào cũng mơ ước và trân trọng. 

Cách yêu thương gia đình ở Tư Mã Ý thật giản dị, chất phác mà nồng ấm đến khó diễn tả. Thông qua những lần ông bày mưu nghĩ kế để cứu cha, cứu đại ca của mình, cứu em của vợ và cuối cùng là cứu con trai, ta đều thấy ở ông sự quý trọng yêu thương gia đình vô bờ bến. 

Tư Mã Ý làm gì cũng đặt sự an toàn của gia đình lên trên hết vì vậy cũng dễ hiểu vì sao ông có thể trị quốc, bình thiên hạ.

Nuôi hoài bão

Hoài bão của cuộc đời Tư Mã Ý người khác chỉ thấy được khi ông đã đi đến những năm tháng cuối cùng của cuộc đời, khi nằm giả bệnh trong mười năm trời để chờ thời cơ lật đổ Tào Sảng. 

Ông nằm mười năm trên giường hệt như một người mắc bệnh nặng mà thậm chí đến cả những người thân xung quanh hay chính người vợ thứ luôn chăm sóc ông hàng ngày cũng không thể phát hiện ra. Tôi chắc chắn rằng sẽ không ai làm được nếu không nuôi một hoài bão lớn lao.

Trong cả quãng thời gian dài dằng dặc ấy, Tư Mã Ý nằm đó nhưng trong đầu thì vẫn âm thầm chuẩn bị kế hoạch để làm việc lớn mà chính ông đã sắp xếp từ trước và khi thời cơ đến ta thấy một Tư Mã Ý hoàn toàn khác, lạnh lùng và vô cùng quyết đoán, việc cần làm thì nhất định phải làm. Đây chính là những tố chất của người làm việc lớn, đối nghịch hoàn toàn với Tào Sảng, Vương Công, những kẻ ở hàng tam công binh quyền trong tay nhưng do dự không quyết đoán mà dẫn tới họa chu di tam tộc.

Luôn khiêm tốn

Chưa bao giờ Tư Mã Ý nhận là mình giỏi, ông và Gia Cát Lượng là đối thủ của nhau trên chiến trường nhưng câu nói thường trực của ông với mọi người xung quanh cũng như các chư tướng dưới trướng của mình là: "Ta không bằng Gia Cát Lượng". Người đương thời thì cho rằng so về tài trí, ông xứng đáng là kỳ phùng địch thủ của Gia Cát Lượng. Có lẽ cũng vì thế mà họ trở thành tri kỷ bởi cả hai đều thấu hiểu tường tận chân tơ kẽ tóc của nhau.

Đối với bề trên Tư Mã Ý luôn nhún mình, cung kính giữ lễ. Dù lập rất nhiều đại công nhưng chưa bao giờ Tư Mã Ý tự cao, tự đại. Ông luôn nói những công trạng đó là do uy danh của thiên tử, của bề trên mà có. Cũng chính vì thế mà 5 lần 7 lượt ông giữ được an toàn cho bản thân và gia đình. Không những chỉ với bề trên, với các học trò của mình ông cũng vô cùng khiêm tốn, ông thường nói với Chung Hội nếu không rèn được đức tính này thì sẽ có nguy cơ trở thành một Dương Tu thứ 2 và cuối cùng Chung Hội phải chết tức tưởi bởi chính nhà Tư Mã.

Ứng xử thông minh

Nói về điểm này có lẽ Tư Mã Ý xứng đáng là bậc kỳ tài thiên hạ. Ông luôn biết tình thế và hiểu lòng người. Gian hùng như Tào Tháo cũng phải nhận xét về ông: "Những kẻ thông minh thường hay biết giữ mình". Ưu điểm của Tư Mã Ý chính là đối nhân xử thế, dùng lý lẽ để thuyết phục vì vậy ông mới có thể cứu được mình và nhiều người khác.

Cả cuộc đời ông, với người yêu mến mình thì ông luôn chân thành, yêu quý và trân trọng, với người khinh ghét mình thì cũng không bao giờ ta thấy ông ghét họ mà vẫn tôn trọng nhún nhường, với bề trên trên hay với thuộc hạ ông đều giữ đúng lễ nghi, không phô trương, luôn điềm đạm, khiêm tốn, với kẻ thù thì ông luôn thông cảm và thấu hiểu. Có lẽ cũng vì vậy mà đến những kẻ oán hận, căm ghét ông cũng chẳng thể căm ghét nổi.

Phải nói rằng Tư Mã Ý có kỹ năng giao tiếp đỉnh cao và cũng nhờ kỹ năng này mà ông có thể tề gia, trị quốc, bình thiên hạ.

Xây dựng mối quan hệ

Bài học cuối cùng chính là xây dựng các mối quan hệ. Cứ mỗi lúc gặp khó khăn hay nguy nan là ta lại thấy có người giúp Tư Mã Ý hóa giải. Ông xây dựng được nhiều mối quan hệ tốt cũng là điều dễ hiểu bởi nó chính là tổng hòa của tất cả các bài học trên. Đến đối thủ lớn nhất của cuộc đời ông chính là Gia Cát Lượng thì lại trở thành bạn bè, tri âm tri kỷ của nhau. 

Chỉ cần nghe tiếng đàn, Tư Mã Ý đã hiểu hết tâm tư của Gia Cát Lượng, cùng ngắm bầu trời đêm mà không cần nói gì thì người này cũng đều hiểu hết lòng dạ người kia. Chỉ có thể là tri âm, tri kỷ mới có thể hiểu nhau đến thế.

P.V.D - 2020
Tặng cô bạn mê tam quốc diễn nghĩa

Chia sẻ

Các chủ đề được xem nhiều

HÃY ĐĂNG KÝ CÁC KÊNH YOUTUBE CỦA CHÚNG TÔI