Bài học cũ từ thảm cảnh lũ lụt
TTO - Tình trạng lũ lụt kinh hoàng ở các tỉnh Bắc Trung bộ mới đây dù được mổ xẻ ở góc độ nào cũng dẫn đến những bài học không mới nhưng rất cần “học lại” để lo cho tương lai.
Những trận mưa dồn dập gây ra lũ lụt nghiêm trọng đã ập xuống người dân 5 tỉnh miền Trung: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế.
Chưa thể thống kê được đầy đủ thiệt hại nhưng tính đến ngày 17-10 đã có 21 người chết, 8 người mất tích, hơn 100.000 nhà dân bị ngập, hư hỏng vì trận lũ lụt lịch sử này.
Phân tích, mổ xẻ về tình trạng này sẽ thấy nổi lên ba “bài học xương máu” là: để mất rừng tự nhiên, làm thủy điện tràn lan và xả lũ bừa bãi, chủ quan và thiếu chủ động trong việc phòng chống bão lũ.
Mất rừng và cây trồng không cản nước
Tại Việt Nam cũng như cả thế giới, không ai phủ nhận bài học nếu để mất rừng tự nhiên sẽ làm cho lũ lụt thêm trầm trọng.
Độ che phủ rừng tự nhiên bị thu hẹp nhanh chóng đồng nghĩa với việc không còn rừng để cản nước và giữ nước, làm chậm tốc độ gom chảy hay nói cách khác là cùng một lượng mưa như cũ thì lũ sẽ đổ về nhanh hơn và dâng cao hơn đối với địa bàn không còn rừng.
Như ở 5 tỉnh Bắc Trung bộ nơi đang xảy ra lũ lụt lớn, diện tích rừng tự nhiên ở những vùng rừng cực giàu miền tây Nghệ An như Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn hay chạy dọc Đông Trường Sơn từ Quảng Bình đến Khe Sanh (Quảng Trị) phần lớn đã bị xóa sổ trong mấy chục năm qua.
Người viết bài này từng có thời gian làm việc trong ngành điều tra quy hoạch rừng, chúng tôi thường nói đùa mà thật với nhau rằng “ngành lâm nghiệp ta đã cơ bản hoàn thành kế hoạch phá rừng!”.
Tiếc rằng, cho đến tận bây giờ, dù đã có lệnh đóng cửa rừng của Chính phủ, cơn lốc phá rừng vẫn chưa dừng lại, diện tích rừng tự nhiên vẫn tiếp tục bị thu hẹp.
Trong khi đó, diện tích rừng trồng vốn đã ít lại hầu hết trồng cây thông lá kim (không có tác dụng giữ nước), cây keo lá tràm, keo tai tượng (chỉ vài tuổi là khai thác làm nguyên liệu giấy, làm gỗ dăm xuất khẩu) hay bạch đàn (loại cây làm nghèo kiệt đất)...
Hơn nửa thế kỷ qua, nước ta chỉ quan tâm nhập khẩu kỹ thuật, giống cây giá trị sinh thái và kinh tế không cao nói trên và “bỏ quên” hàng trăm giống cây rừng nhiệt đới vốn đã thích nghi khí hậu thổ nhưỡng, có tác dụng giữ nước, cản lũ rất tốt và có giá trị kinh tế rất cao.
Nói thẳng ra, trái ngược với những con số báo cáo thành tích hay quyết toán kinh phí trồng rừng của các lâm trường, ban quản lý bảo vệ rừng, nhà máy thủy điện, các đơn vị quản lý ngành nông lâm nghiệp, thực tế rừng tự nhiên ở Việt Nam cơ bản không còn bao nhiêu, lũ lụt không xuất hiện mới là chuyện lạ?!
Đe dọa của những “quả bom nước”
Bài học thứ hai là việc xây dựng thủy điện thiếu cơ sở khoa học vững chắc cũng góp phần gây ra lũ lụt lớn ở miền Trung.
Chuyện này đã được các chuyên gia chứng minh khi liên tiếp xảy ra lũ “khủng” ở các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Gia Lai... mấy năm trước, nay đã lặp lại ở tỉnh Hà Tĩnh với “thủ phạm” được điểm mặt là thủy điện Hố Hô.
Cũng không phải là đúc kết mới, việc làm thủy điện tràn lan, thậm chí nhiều bậc thang trên một hệ thống sông, phá rừng làm hồ tích nước, xả lũ để cứu đập, cứu nhà máy bất chấp hàng vạn hộ dân dưới hạ du ắt dẫn đến hậu quả thật khó lường.
Cũng chưa có số liệu nào tính toán xem giữa lợi nhuận mang lại do các nhà máy thủy điện xây dựng dày đặc với thiệt hại do lũ lụt gây ra ở các tỉnh miền Trung, cái nào lớn hơn, nhưng có một điều đã rõ là “những quả bom nước khổng lồ” ở các nhà máy thủy điện đang treo trên đầu hàng vạn hộ dân miền Trung, đe dọa cuộc sống, sản xuất của họ.
Một bài học không mới nữa từ thực trạng thiên tai tại miền Trung thuộc về những khiếm khuyết trong việc chuẩn bị đối phó hiệu quả với bão lũ.
Ngoại trừ số ít căn nhà nổi do người dân tự làm ở vùng rốn lũ Tân Hóa, Quảng Bình, phải chăng những chương trình xây dựng nhà tránh lũ tập thể hay dự án hỗ trợ dân làm nhà kiên cố, nhà 2 tầng khởi xướng ồn ào mấy năm trước ở miền Trung đã bị lãng quên?
Cũng không thể đổ lỗi cho thiếu vốn đầu tư, thiếu kinh phí. Bởi nếu các địa phương và cả nước bớt đầu tư những công trình trụ sở, quảng trường - tượng đài, “cổng chào thế kỷ” ngàn tỉ hay những nhà máy thép, phân đạm, sơ xợi... “đắp chiếu” bỏ hoang và cả “dàn xe công” dư thừa tới những 7.000 chiếc... thì dư sức có tiền biến những “giấc mơ sống chung với lũ” của người dân miền Trung thành hiện thực.
“Cả nước đang chung tay hướng về đồng bào miền Trung bị lũ lụt hoành hành và sự hỗ trợ vật chất và tinh thần cho dân lúc này là rất cấp thiết.
Tuy nhiên, điều cần thiết lâu dài là phải có những giải pháp thật sự bảo đảm hạn chế thiệt hại do bão lũ vốn được cảnh báo sẽ ngày càng gay gắt hơn song hành với biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét".
Nguyễn Văn Hùng (TP. HCM)
Nguồn tuoitre.vn
Cùng chủ đề
Tế bào - Đơn...
Tế bào là đơn vị cấu trúc và chức năng của mọi cơ thể sống. Trong cơ thể sinh vật, mỗi loại tế...
Lễ thượng cờ...
Lễ Thượng cờ ở quảng trường Ba Đình là một nghi lễ cấp quốc gia của Việt Nam được Chính phủ phê...
Mõ làng - phương...
Thằng mõ là người có nhiệm vụ gõ mõ và thông báo theo chỉ thỉ của các chức...
Bức tranh nàng...
Đây là bức tranh NÀNG PHRYNE Ở AREOPAGUS (Phryne before the Areopagus) của danh hoạ người Pháp Jean Léon...
Vì sao bầu cử...
Bạn có biết thể thức bầu cử của Mỹ đã tồn tại 212 năm? Trước khi nói về cách thức cùng...
Việt Nam - Cuba...
Nếu một ai đó có 100, họ cho bạn 10. họ là những người bạn tốt. Nếu một ai đó có 20, họ...
Ý nghĩa của...
Bộ bài Tây, tiếng anh gọi là Playing Card, còn ở miền bắc Việt Nam còn gọi là tú lơ...
Tổng hợp các...
Khi bạn đặt chân đến bất kì một tỉnh thành nào của Việt Nam điều bắt gặp những đặt sản đặc...
Tại sao một...
Một tuần có thứ Hai, thứ Ba, thứ Tư, thứ Năm, thứ Sáu, thứ Bảy, Chủ nhật, nhưng tuyệt nhiên lại không...
Chuột Lemming...
Một trong những lý do chính khiến nhiều nhà đầu tư thất bại trong việc tìm kiếm các khoản đầu...
50 bài học về...
“So với những người thất bại, thì những người thành công thật sự đã thất bại nhiều lần hơn,...
Thế giới sắp...
Theo thông báo của các nhà khí tượng học, năm nay – năm 2020 có thể sẽ là 1 trong 5...
Y (dài) hay i (ngắn)
Có một vị tiến sĩ viết nhiều bài rất xuất sắc đăng trên báo và thường gởi thư cho tôi....
5 đại dịch...
Dưới đây là 5 đại dịch khủng khiếp nhất trong lịch sử nhân loại cũng như cách thức mà chúng...
Một số đại...
Đại dịch có thể được định nghĩa "là dịch bệnh xuất hiện trên toàn cầu hoặc trên một...
Chim bản địa...
Trong khi lực lượng cứu hỏa Úc đang quay cuồng với các đám cháy rừng, một số loài chim bản địa...
Đại thảm họa...
Ở thời điểm hiện tại thì gần như mọi tiểu bang của Úc đều có cháy, nhưng kinh khủng nhất là...
Cá Betta - Trang...
Cá Betta (Betta splendens) là giống cá kiểng có hình dạng giống cá lia thia nhưng màu sắc phối...
Cá betta với...
Rất nhiều người đam mê thú chơi cá Betta đều đã từng mong muốn chính mình lai tạo ra những...
Hướng dẫn nuôi...
Cá Betta (Betta splendens) là giống cá kiểng có hình dạng giống cá lia thia nhưng màu sắc phối...
Cấu tạo, chức...
Hoa không chi tô điểm cho cuộc sống của chúng ta mà nó còn giúp chúng ta cảm thấy hạnh...
Đã bao giờ bạn...
Cây tre là loại cây gần gũi và ghi dấu trong tiềm thức của người Việt Nam. Nhưng nhắc tới hoa tre, có...
Sự phát triển...
Hoạt động trải nghiệm trong chương trình phổ thông mới không phải là một môn học mà là...
Hoa dâm bụt -...
Hoạt động trải nghiệm trong chương trình phổ thông mới không phải là một môn học mà là...
Hoa hồng - Chất...
Hoá học là một môn khoa học thực nghiệm. Do đó, các thí nghiệm giữ vai trò quan trọng...
Vòng đời của...
Vòng đời của bướm luôn hấp dẫn các bé khi bắt đầu tìm hiểu về thế giới động vật bởi vì...
Bắp cải tím...
Hoá học là một môn khoa học thực nghiệm. Do đó, các thí nghiệm giữ vai trò quan trọng...
Ngắm nguyệt...
Tối nay (27/7/2018) rạng sáng ngày mai, những người yêu thiên văn có cơ hội chiêm ngưỡng hai...
10 điều thú...
Một trong những nguyên tố quan trọng nhất của mọi sinh vật chính là cacbon. Dưới đây là 10 điều...
Mách bạn một...
Trên thị trường hiện nay có rất nhiều nhãn hàng cà phê khác nhau khiến người tiêu...
Hiểu Bitcoin trong...
Chắc hẳn bạn đã quen với tên gọi Bitcoin, đồng tiền được nhắc đến nhiều trong thời gian gần đây đang...
Cháy chung cư...
Bài viết hơi dài chút, nhưng nếu các bạn đang ở chung cư cao tầng hoặc làm việc tại các cao...
Tại sao Halloween...
Halloween viết rút gọn từ "All Hallows'Eve", nghĩa là "Buổi tối lễ chư Thánh", một lễ...
Hướng dẫn làm...
Cứ mỗi dịp Trung thu khi phố phường tràn ngập đủ loại lồng đèn với muôn vạn sắc màu, chợt...
Hệ thống đường...
Bạn có biết toàn bộ các tuyến đường Quốc lộ có tổng chiều dài khoảng 17.300 km ? Hệ...
Voi Ma-mút sẽ...
Bằng cách sử dụng bộ công cụ chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9, các nhà khoa học tin rằng họ không chỉ có...
Đấu giá điện...
Nhà đấu giá lịch sử Alexander, ở Maryland, hiện đang có một đồ vật vô cùng độc đáo được...
Độc tố nào...
Được phát hiện lần đầu tiên tại Anh vào những năm 1950, VX nhanh chóng trở thành một trong những...
Vì sao vật ở...
Đã bao giờ bạn gặp trường hợp một món đồ nào đó ở ngay trước mắt nhưng lại cứ đi tìm...
Cách phân biệt...
Trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt Nam có rất nhiều nơi thờ cúng khác nhau như Đình,...
Bồ câu đưa...
Từ thời Ai Cập cổ đại, con người đã khám phá ra khả năng đưa thư của chim bồ câu. Tuy nhiên,...
Tại sao lon nước...
Đã bao giờ bạn thắc mắc rằng, lon nước ngọt chúng ta uống lại không được thiết kế theo hình cầu...
Không có gì là...
Hiện nay các nguồn tài nguyên thiên nhiên như than đá, dầu mỏ đang dần bị con người khai phá...
Vì sao bóng bay...
Các nhân chứng tại khu vực phố Cửa Đông, Hoàn Kiếm, Hà Nội, cho biết vào 14h chiều 11/2, một...
Suýt chết vì...
Một phụ huynh vừa trải qua thảm cảnh, anh ta suýt mất một đứa con gái vì cháu bé đã đặt...
Cẩn thận khi...
Nếu bạn đang đun nấu bằng ga, hãy đọc bài này để tránh những tai nạn nguy hiểm không đáng...
Bao giờ Việt...
Ở Cuba, có những điều mà ít nhất 2 phần 3 dân số Việt Nam đang nằm mơ cũng không được như vậy. Gần...
Những lời chúc...
Hãy cùng nhau dành những lời chúc Tết, chúc mừng năm mới hay và ý nghĩa nhất dành...
Vì sao bố mẹ...
Kết quả nghiên cứu mới đây được thực hiện bởi một chuyên gia tâm lý người Anh cho hay, những cặp...
Ngày tận thế...
Theo một thuyết âm mưu mới đây, Chúa Jesus sẽ trở lại và nhân loại sẽ bước vào ngày...
Có thể bạn cũng quan tâm
Bộ vó của thằng...
Xưa có một người học trò được dịp lên phố chơi, nhằm đúng ngày chợ phiên. Một vụ...
Thế giới sắp...
Theo thông báo của các nhà khí tượng học, năm nay – năm 2020 có thể sẽ là 1 trong 5...
Cỏ dại và cây...
Sáng sớm, cây mạ non bàng hoàng thức dậy thấy mình đang nằm chỏng chơ trên bờ ruộng. Nó...
Vết sẹo
Cậu bé mời mẹ tham dự buổi họp phụ huynh đầu tiên ở trường tiểu học và điều mà cậu bé...
Trâu Kỵ
Trâu Kỵ (Trích Chiến quốc sách, có cải biên chút chút) Trâu Kỵ, mình cao tám...
Hãy học 7 nguyên...
Nguyên tắc 1: Đại Bàng bay ở một tầm rất cao Đại Bàng bay một mình, nó không bay với chim sẻ,...
Cậu bé chăn...
Một chú bé chăn cừu được chủ giao cho chăm nom đàn cừu, ngày ngày chú dẫn đàn cừu...
Vi-rút Corona thực...
Quan điểm của Bill Gate về vi-rút Corona Tôi là một người tin tưởng mạnh mẽ rằng có một mục đích...
Câu chuyện về...
Một nhà diễn thuyết nổi tiếng đã bắt đầu buổi nói chuyện của mình bằng cách đưa ra tờ giấy...
Chuyện làng Vũ...
Thị Nở cầm tay Chí Phèo, ứa lệ: - Người ta đuổi anh ra khỏi sách giáo khoa, em cũng xin ra theo. Em không...