Hiện tượng các địa mảng xô vào nhau

Địa mảng là các mảng của lớp vỏ Trái Đất và phần trên cùng của lớp Manti (đến độ sâu khoảng 100 km) vật chất ở trạng thái cứng, người ta thường gộp vào và gọi chung là thạch quyển. Đặc trưng của thạch quyển không phải ở thành phần cấu tạo mà chính là thuộc tính về sự trôi dạt của nó. Đây là nơi tích tụ và tiêu hao nguồn năng lượng bên trong, sinh ra các hoạt động kiến tạo làm thay đổi cấu trúc bề mặt Trái Đất như hình thành những dạng địa hình khác nhau, các hiện tượng động đất, núi lửa…

Vỏ trái đất trong quá trình hình thành đã bị biến dạng do gãy vỡ tách ra thành một số đơn vị kiến tạo gọi là mảng kiến tạo. Có 7 mảng kiến tạo lớn và một số mảng kiến tạo nhỏ bao gồm cả phần lục địa và phần đại dương trừ mảng Thái Bình Dương chỉ có phần Đại dương. 7 mảng kiến tạo lớn chính là: Mảng Bắc Mỹ, mảng Nam Mỹ, mảng Châu Phi, mảng Thái Bình Dương, mảng Ấn độ - Ốt-xtrây-li-a, Mảng Âu – Á và mảng Nam Cực. Các mảng kiến tạo này nổi trên một lớp vật chất quánh dẻo thuộc phần trên của lớp Manti, chúng không đứng yên mà di chuyển do hoạt động của các dòng đối lưu vật chất đậm đặc với nhiệt độ cao trong tầng Manti trên làm cho các mảng kiến tạo chuyển động theo một tiến trình gọi là sự trôi dạt lục địa được giải thích bằng thuyết kiến tạo mảng.

Vùng tiếp xúc của các mảng kiến tạo là những vùng bất ổn của vỏ trái đất thường có các hoạt động kiến tạo xảy ra, kèm theo là hiện tượng động đất, núi lửa…

Khi hai mảng tách xa nhau, ở các vết nứt, gãy mắc-ma sẽ trào lên tạo thành các dãy núi ngầm.

Khi hai mảng xô vào nhau, ở chỗ tiếp xúc của chúng đá sẽ bị nén ép dồn lại và nhô lên hình thành các dãy núi cao trên lục địa hoặc các vực sâu dưới đáy đại dương.

Khác với mọi hành tinh đá còn lại trong hệ Mặt Trời, bề mặt Trái Đất giống như một trò chơi ghép hình khổng lồ với các mảnh thường xuyên dịch chuyển. Mỗi mảnh ghép là một mảng kiến tạo, chúng đâm vào, xô đẩy, chìm xuống hoặc đè lên nhau, hình thành diện mạo Trái Đất ngày nay.

Một số giả thuyết cho rằng Sao Hỏa có thể cũng đã từng có các mảng kiến tạo trong quá khứ trước khi lớp vỏ của nó bị đông cứng lại.